نظارت عالیه در پروژه‌های ساختمانی؛ نقش، اهمیت و مراحل

وجود ناظر عالی در پروژه ها (چه در فاز طراحی و چه اجرا) باعث می شود چالش های پیش بینی نشده و ریسک‌های احتمالی به حداقل برسند و از ظرفیت منابع بیشترین استفاده شود.

نظارت عالیه یکی از ارکان اصلی در صنعت ساخت‌وساز است که نقش مهمی در تضمین کیفیت، ایمنی و رعایت استانداردهای ساخت‌وساز ایفا می‌کند. این فرآیند نظارتی به‌ویژه در پروژه‌های بزرگ و پیچیده اهمیت زیادی دارد، زیرا می‌تواند از بروز مشکلات فنی و تخلفات جلوگیری کند. در این صفحه به تعریف نظارت عالیه، شرح خدمات آن، تفاوت‌های آن با نظارت کارگاهی و ناظر نظام مهندسی، و نقش آن در کاهش تخلفات ساختمانی می‌پردازیم.

نظارت عالیه چیست؟

نظارت عالیه به معنای نظارت کلی و جامع بر تمام مراحل یک پروژه ساختمانی از جمله طراحی، اجرا و بهره‌برداری است. این نوع نظارت معمولاً توسط نهادهای دولتی، ناظران مستقل یا شرکت‌های مشاورین مهندس انجام می‌شود و هدف آن اطمینان از تطابق پروژه با استانداردها، قوانین و دستورالعمل‌های اجرایی است.

نظارت عالیه با نظارت کارگاهی یا ناظر مقیم تفاوت دارد، زیرا در این فرآیند، نظارت به‌طور مستقل و از دید کلی به پروژه‌ها اعمال می‌شود و بر جنبه‌های مختلفی از جمله کیفیت ساخت، استفاده از مصالح استاندارد، رعایت ایمنی و مطابقت با برنامه زمان‌بندی تمرکز دارد.

ناظر عالیه چه کسی است؟

ناظر عالیه به فرد یا نهاد مسئول نظارت و ارزیابی کل فرآیند ساخت‌وساز گفته می‌شود که وظیفه بررسی مطابقت پروژه با قوانین، استانداردها و دستورالعمل‌های مربوطه را بر عهده دارد. این ناظر معمولاً یک فرد یا شرکت متخصص و مستقل است که از سوی دولت، کارفرما یا نهادهای معتبر منصوب می‌شود.

این ناظر باید از توانمندی‌های وسیعی چون مهندسی عمران، معماری سازه، حقوق ساخت و ساز و استاندارد‌های ایمنی داشته باشد. این فرد یا نهاد مسئولیت نظارت بر کیفیت پروژه‌ها، کنترل تخلفات و ارائه گزارش‌های دقیق و مستند به مراجع ذی‌صلاح را به عهده دارد.

شرح خدمات نظارت عالیه عمران بنا تعادل

شرح خدمات مشاوره و نظارت عالیه ساخت و ساز شرکت مهندسین مشاور عمران بنا تعادل به شرحی که در ادامه ذکر می‌شود در ۴ مرحله اصلی ارائه می‌گردد.

مرحله طراحی (Design)

مرحله طراحی (Design)

مرحله اجرا (Implementation)

مرحله اجرا (Implementation)

مرحله تکمیل و بهره‌برداری

مرحله تکمیل و بهره‌برداری

مرحله مستند سازی (Documentation)

مرحله مستند سازی (Documentation)

۱- مرحله پیش مشاوره و طراحی نظارت عالیه

در این مرحله، ناظر عالیه به بررسی نقشه‌های طراحی و تطابق آن‌ها با استانداردهای مهندسی، ایمنی و محیط‌زیست می‌پردازد. این بررسی شامل ارزیابی تأثیرات زیست‌محیطی، استفاده از مصالح استاندارد و رعایت اصول ایمنی است.

این مرحله در واقع پیش از اجرای پروژه ساخت و ساز انجام می‌شود که شمال مراحل زیر می‌باشد:

– بازدید از مکان اجرایی پروژه

– پاسخ به سوالات فنی و تخصصی مالک یا کارفرما در حیطه پروژه ساخت

– بررسی استفاده از متریال استاندارد و بهینه

– بررسی نقشه‌های طراحی شده و تطابق با استاندارد‌های مهندسی سازه

۲- اخذ پروانه و اجرای پروژه

در این مرحله روند کلی مراحل جهت اخذ پروانه تخریب و نوسازی و گرفتن تایید شروع به کار از ناظر و سایر اقدامات اداری انجام می‌شود. سپس نظارت در این مرحله بر انجام دقیق و منظم فعالیت‌های ساختمانی متمرکز است. ناظر عالیه باید اطمینان حاصل کند که تمامی مراحل اجرایی مطابق با نقشه‌ها و دستورالعمل‌های فنی انجام می‌شود. این نظارت شامل بررسی استفاده از مصالح با کیفیت، رعایت استانداردهای ساخت و کنترل کیفیت اجرایی است.

روند کلی این مرحله در نظارت عالیه به شکل زیر است:

– اخذ پروانه ساخت و بررسی مدارک قانونی

– انتخاب پیمانکار و تأمین مصالح

– آغاز عملیات اجرایی

– بررسی تطابق با نقشه‌های طراحی‌شده

– نظارت بر کیفیت ساخت و اجرا

شما عزیزان می‌توانید جهت دریافت مشاوره در زمینه خدمات نظارت عالیه ساخت و ساز با شماره تلفن مقابل تماس بگیرید.

۰۲۱-۴۴۳۴۸۶۲۱

۳- نظارت عالیه در ساختمان‌سازی؛ مرحله تکمیل و بهره‌برداری

این مرحله پل ارتباطی بین کارگاه ساختمانی و فضای بهره‌برداری است. وظیفه ناظر عالیه این است که اطمینان حاصل کند ساختمان نه‌فقط تکمیل‌شده، بلکه برای استفاده ایمن، بهینه و مطابق استانداردها آماده است.

تحویل موقت: ناظر عالیه ساختمان را بازدید می‌کند و میزان انطباق کار با نقشه‌ها و مقررات را بررسی کرده و نواقص اولیه سازه را مشخص می‌کند.

تست و کمیسیونینگ: بررسی تمامی سیستم‌های مکانیکی، برقی و ایمنی مانند آسانسور، تهویه و اطفای حریق، جهت آماده شدن برای استفاده در سازه.

آموزش بهره‌بردار: مدیر ساختمان و تیم نگهداری نحوه‌ی استفاده، سرویس و نکات ایمنی مربوط به تجهیزات را آموزش می‌بینند.

پایش اولیه: در ماه‌های نخست بهره‌برداری، عملکرد واقعی ساختمان و مشکلات احتمالی بررسی و اصلاح می‌شود.

تحویل نهایی پروژه: پس از رفع همه‌ی نواقص و تأیید ایمنی و کارایی، ساختمان رسماً به کارفرما تحویل داده می‌شود.

 

۴- مرحله مستندسازی در نظارت عالیه ساختمان

مستندسازی آخرین حلقه‌ی چرخه‌ی نظارت عالیه است. در این مرحله تمام اطلاعات، نقشه‌ها، گزارش‌ها و مدارک پروژه به‌صورت نظام‌مند گردآوری و تحویل کارفرما می‌شود. اهمیت این مرحله در این است که تضمین می‌کند پروژه نه تنها تکمیل شده، بلکه تمام جزئیات آن برای بهره‌برداری، نگهداری و توسعه‌های آتی در دسترس است.

محتوی مستند‌سازی در نظارت عالیه به شکل زیر می‌باشد:

نقشه‌های As-Built : این نقشه‌ها تغییرات و اصلاحاتی که در طول اجرا ایجاد شده را ثبت می‌کنند تا تصویر دقیقی از وضعیت واقعی ساختمان ارائه دهند.

دفترچه‌های O&M (Operation & Maintenance Manuals): دستورالعمل‌های بهره‌برداری و نگهداری تجهیزات، شامل نحوه‌ی استفاده، زمان‌بندی سرویس‌ها و قطعات یدکی.

گزارش تست‌ها و کمیسیونینگ: شامل نتایج آزمون‌های عملکردی سیستم‌های مکانیکی، برقی، تأسیساتی و ایمنی.

گواهی‌ها و مجوزها: تأییدیه‌های رسمی از نهادهای قانونی مثل سازمان آتش‌نشانی، اداره برق، شرکت گاز و آسانسور.

گزارش نهایی ناظر عالیه: گزارشی جامع که کیفیت، انطباق و ایمنی کل پروژه را از منظر فنی و حقوقی تأیید می‌کند.

برترین پروژه‌های عمرانی

برای دسترسی به برترین پروژه‌های عمرانی و گالری تصاویر از طریق لینک زیر اقدام کنید.

مــشاهــده پــروژه‌ها

تفاوت ناظر عالیه و ناظر نظام مهندسی در ساخت‌وساز

وقتی صحبت از نظارت بر پروژه‌های ساختمانی می‌شود، دو عنوان پرکاربرد به ذهن ما می‌آید، ناظر عالیه و ناظر نظام مهندسی. این دو نقش گاهی شبیه به هم دیده می‌شوند اما در واقع وظایف و جایگاه متفاوتی دارند. همانطور که در ابتدا گفتیم ناظر عالیه نماینده‌ی کارفرما یا مشاور اصلی پروژه است که از ابتدای طراحی تا مرحله بهره‌برداری، بر کلیت کار نظارت می‌کند. اما در مقابل ناظر نظام مهندسی توسط سازمان نظام مهندسی استان معرفی می‌شود و نقش او نظارت مستمر و اجرایی در پروژهاست. او موظف است که مطابقت اجرای عملیات ساختمانی با مقررات ملی ساختمان، آیین‌نامه‌ها و مجوزهای صادره شهرداری را کنترل کند.

تفاوت اصلی این دو نقش

ماهیت وظیفه: ناظر عالیه بیشتر جنبه مدیریتی و کلان دارد؛ ناظر نظام مهندسی جنبه اجرایی و قانونی.

سمت انتصابی: ناظر عالیه توسط کارفرما یا مشاور انتخاب می‌شود؛ ناظر نظام مهندسی توسط سازمان نظام مهندسی معرفی می‌شود.

دامنه‌ کاری: ناظر عالیه کل پروژه را از ابتدا تا بهره‌برداری زیر نظر دارد؛ ناظر نظام مهندسی تمرکز اصلی‌اش بر مراحل اجرا و رعایت مقررات ملی ساختمان است.

گزارش‌دهی: ناظر عالیه به کارفرما و گاهی دستگاه‌های بالادستی گزارش می‌دهد؛ ناظر نظام مهندسی موظف به ارائه گزارش به سازمان نظام مهندسی و شهرداری است.

ناظر عالیه و ناظر نظام مهندسی

تفاوت ناظر عالیه و مهندس مجری در ساخت‌وساز

در پروژه‌های ساختمانی، علاوه بر ناظر عالیه، نقش مهندس مجری هم بسیار مهم است. هر دو در کیفیت و ایمنی ساختمان نقش دارند اما جایگاه و وظایفشان کاملاً متفاوت است.

مهندس مجری شخصی است که از سوی کارفرما معرفی می‌شود و مسئولیت مستقیم اجرای ساختمان را بر عهده دارد. او موظف است کلیه عملیات اجرایی، اعم از عمرانی و تأسیساتی، را مطابق نقشه‌های مصوب، مقررات ملی ساختمان و آیین‌نامه‌ها انجام دهد. مهندس مجری در واقع مدیر اجرایی کارگاه ساختمانی است و حضور او در کارگاه مستمر و روزانه است.

در جدول زیر به صورت کامل تفاوت‌های کاری ناظر عالیه و مهندس مجری آورده شده است:

ویژگی‌ها / نقش‌ها ناظر عالیه مهندس مجری
ماهیت وظیفه نظارت کلان بر کل پروژه، از طراحی تا بهره‌برداری اجرای مستقیم عملیات ساختمانی و مدیریت کارگاه
نوع مسئولیت کنترل کیفیت، انطباق با نقشه‌ها و استانداردها مسئول اجرای صحیح، هماهنگی پیمانکاران و نیروها
حوزه تمرکز بررسی کلیت پروژه و ارائه گزارش به کارفرما مدیریت روزمره کارگاه و پیشبرد فعالیت‌های اجرایی
نحوه حضور در پروژه بازدیدهای دوره‌ای و تهیه گزارش‌های رسمی حضور مستمر و روزانه در کارگاه
سمت انتصابی منصوب توسط کارفرما یا مشاور اصلی پروژه معرفی‌شده از سوی کارفرما، ثبت‌شده در نظام مهندسی
گزارش‌دهی به کارفرما و گاهی دستگاه‌های بالادستی به کارفرما و هماهنگی مستقیم با عوامل اجرایی

جــمع بـندی

نظارت عالیه به عنوان یکی از مهم‌ترین خدمات در حوزه ساخت‌وساز، تضمین‌کننده کیفیت، ایمنی و انطباق پروژه با مقررات ملی ساختمان است. حضور ناظر عالیه باعث می‌شود تمام مراحل از طراحی تا اجرا، بهره‌برداری و مستندسازی با بالاترین استانداردها پیش برود و از بروز تخلفات یا دوباره‌کاری‌ها جلوگیری شود. انتخاب ناظر عالیه حرفه‌ای یعنی اطمینان از تحویل یک ساختمان ایمن، استاندارد و باکیفیت؛ نتیجه‌ای که ارزش سرمایه‌گذاری شما را چند برابر می‌کند.

سوالات متداول

چون ناظر عالیه تضمین می‌کند ساختمان مطابق مقررات ملی ساختمان، با کیفیت مناسب و بدون تخلفات اجرایی ساخته شود. نبود او می‌تواند باعث جریمه، توقف پروژه یا هزینه‌های اضافه در آینده شود.

ناظر نظام مهندسی توسط سازمان معرفی می‌شود و حضور مستمر در پروژه دارد، اما ناظر عالیه نگاه کلان دارد و به صورت دوره‌ای کیفیت و انطباق کلی پروژه را کنترل می‌کند.

از طراحی اولیه و گرفتن مجوزها، تا اجرای عملیات، تحویل موقت و نهایی، و در نهایت مرحله مستندسازی و تحویل مدارک.

بله، معمولاً کارفرما باید دستمزد ناظر عالیه را به‌صورت مجزا پرداخت کند، زیرا این خدمت یک نظارت مدیریتی و مشاوره‌ای مستقل محسوب می‌شود.